JULITA CHARYTONIUK

Dotychczasowy dorobek artystyczny, m.in.:

• badania naukowe: badania prowadzone na Podlasiu (tematyka badań: pieśni weselne, życzące "koladki" i "konopielki", pieśni wielkopostne, pogrzebowe, 2008 – 2014), badania etnomuzykologiczne na Polesiu Zachodnim (Ukraina) i Polesiu białoruskim (m.in. w ramach projektu "Spotkania na Polesiu - archaiczne pieśni we współczesnym świecie. Aktywizacja środowisk lokalnych" 2009 - 2013), badania nad repertuarem wsi Soce i Kożyno (Podlasie, 2009 - 2010), Dorzecze Niemna - śladami Oskara Kolberga (badania etnomuzyczne Białoruś, Litwa, Polska 2014), Polesie Kolberga dziś (2014), Pieśni rzeki (badania, 2013);
• wydawnictwa muzyczne: Czeremszyna Uśmiechnij się (2008), EthnoLyrics Historie nie całkiem wioskowe (2009), Pieśni z Kożyna (2011), Południce/ Elektronice (2012), Ludowe pieśni religijne na Podlasiu (2013);
• artykuły: Wże oczy ne baczat, a jazyk szcze mele - o pieśniach z Kożyna i ich wykonawcach (Nad Buhom i Narwoju 1/2012), Tradycja wokalna dwóch brzegów Narwi. Język pieśni ze wsi Soce i Kożyno (wydawnictwo pokonferencyjne, Muzeum Rolnictwa w Szreniawie 2012), Pierwszy wieczór Wielkanocy z konopielką pójda chłopcy – o wiosennych pieśniach życzących z okolic Knyszyna (Rocznik Białostocki);
• śpiew: wokalistka zespołu Czeremszyna (2005 – 2008), założycielka, wokalistka trio Sympatycznyj wariant (2005 - 2008), uczestniczka projektu muzycznego EthnoLyrics (2008-2010), założycielka i liderka grupy śpiewaczej Południce (2009-2014), członkini grupy Z lasu (2011-2014), nagranie tradycyjnych pieśni wschodnio-słowiańskich do spektaklu Czarnobyl. Last minute (Teatr Dramatyczny w Białymstoku, 2012);
• warsztaty pieśni tradycyjnych: udział w kilkudziesięciu warsztatach śpiewu tradycyjnego, prowadzonych przez m.in. Ewę Grochowską, Tetianę Sopiłkę oraz wiejskich artystów (2004 - 2014),
• organizowanie warsztatów śpiewu (2006 – 2013), prowadzenie warsztatów pieśni tradycyjnych, m.in.: współprowadzenie warsz-tatów Dźwięki natury wraz z Kwartetem Jorgi (Supraśl 2008), prowadzenie zajęć śpiewaczych dla zespołu Południce, przygotowanie koncertów (2009-2013), Szarym głosem – spotkanie z pieśnią tradycyjną (Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki, UwB 2011), Warsztat Wytwórnia Dźwięku (Białystok 2012),
• laureat I miejsca z zespołem Południce w Ogólnopolskim Przeglądzie Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu w kategorii folklor rekonstruowany (2012).

Program stypendium

Program obejmuje przygotowanie koncertu kolęd podlaskich (świeckich i religijnych) z oprawą multimedialną dla mieszkańców Białegostoku. Na repertuar koncertu złożą się nagrane podczas wypraw terenowych oracje, kolędy religijne, kolędy życzące, tzw. konopielki śpiewane na Wielkanoc oraz pastorałki. Badania zostaną przeprowadzone w 5-8 wsiach (powiat bielski, hajnowski, moniecki) zamieszkałych przez ludność wyznania rzymskokatolickiego i prawosławnego. Z zebranego materiału muzycznego zostaną wybrane najciekawsze utwory, których wnioskodawczyni nauczy grupę warsztatową zrekrutowaną spośród dorosłych mieszkańców Białegostoku. Podczas badań terenowych zostaną wykonane fotografie i video nawiązujące do tematyki kolęd. Materiał zostanie wykorzystany jako oprawa multimedialna, dopełnienie koncertu. Podczas koncertu zabrzmią kolędy jedno- i wielogłosowe w wykonaniu autentycznych wiejskich śpiewaków oraz uczestników warsztatów śpiewu.

Zakres pracy:

• badania terenowe, kwerendy biblioteczne,
• opracowanie nagrań,
• rekrutacja uczestników warsztatów,
• warsztaty śpiewu,
• zaproszenie wiejskich wykonawców - mistrzów na warsztaty,
• fotografie i nagrania video na wsiach, wywiady ze śpiewakami,
• przygotowanie koncertu z uczestnikami warsztatów i mistrzami,
• przygotowanie oprawy multimedialnej koncertu,
• koncert kolęd.

Rezultaty – mierzalne:

• koncert kolęd w Białymstoku,
• zachowanie nagrań kilkudziesięciu kolęd (katolickich i prawosławnych, religijnych i świeckich, jedno- i wielogłosowych),
• wykonanie dokumentacji fotograficznej + video podczas badań terenowych,
• powstanie materiału multimedialnego,
• przeprowadzenie 20 godzin zajęć z tzw. śpiewu białego,
• udział wiejskich wykonawców w koncercie,
• zdygitalizowane zbiory foto, audio i video dostępne po zakończeniu realizacji projektu zainteresowanym badaczom, praktykom.

Rezultaty - niemierzalne:

• budowanie u białostoczan poczucia dumy z własnej tradycji,
• współdziałanie mieszkańców Białegostoku i mieszkańców wsi podczas przygotowywania koncertu,
• budowanie relacji mistrz - uczeń,
• podkreślenie znaczenia folkloru Podlasia w kulturze poprzez działania badawcze, edukacyjne, artystyczne,
• zainteresowanie tą tematyką szerokiego grona odbiorców (m.in. poprzez media),
• spopularyzowanie tradycyjnych kolęd świeckich i religijnych, wielkanocnych i bożonarodzeniowych, katolickich i prawosławnych,
  wzrost zainteresowania unikalnym w skali światowej folklorem Podlasia.

O projekcie:

„Stare, niemal już zapomniane podlaskie kolędy ludowe wychodzą z cienia. Julita Charytoniuk, śpiewaczka i etnograf odnalazła je w starych kantyczkach albo nauczyła się od ludowych wiejskich śpiewaczek. Teraz uczy innych. Na warsztaty przychodzi kilkanaście osób, niektóre z nich nigdy dotąd nie zajmowały się śpiewem tradycyjnym.

Jedna z najradośniejszych w tym zestawie, ukraińska kolęda ze wsi Dasze opowiada o szczęśliwej rodzinie i narodzeniu Pańskim, które sprawia, że ten jeden w roku wieczór na ziemi jest święty.

Uczestnicy warsztatów uczą się piętnastu kolęd i pastorałek, które pochodzą z różnych miejscowości Podlasia. – One nie są trudne. To są pieśni ludowe, więc z samego założenia nie mogą być trudne. One są takie do pośpiewania dla wszystkich i już jak się raz usłyszy, to już wchodzi się w taki rytm, że już się samo śpiewa – mówi Monika Olszewska, uczestniczka warsztatów. Są wśród nich kolędy religijne i pastorałki śpiewane po polsku, ale też te z prawosławnej części Podlasia, znane tylko w dialektach języków: białoruskiego i ukraińskiego.

Są tak zwane koladki, czyli kolędy życzące, które dawniej, na wsi, w okresie Bożego Narodzenia można było usłyszeć w konkretnych sytuacjach. Adresatami byli na przykład nowożeńcy, albo rodzina nowo narodzonego dziecka. – To jest takie fascynujące, że te kolędy są tak różne i starałam się wybrać takie, które są jak najmniej znane i wykonywane – powiedziała Julita Charytoniuk, autorka projektu.

Julita Charytoniuk jest nietrudzoną badaczką muzycznej tradycji Podlasia. Warsztaty zorganizowała dzięki stypendium artystycznemu prezydenta Białegostoku. Ich największą zaletą jest to, że mógł się na nie zapisać każdy, kogo interesuje tradycja ludowa i wspólny śpiew.

Wychodzi pięknie, chociaż dotychczasowe doświadczenia uczestników dotyczące śpiewu tradycyjnego są bardzo różne. – Interesuję się tradycyjnym śpiewem, śpiewam w zespole Dobryna. Jest to zespół, który śpiewa ukraińskie pieśni i postanowiłam przyjść i zobaczyć jak będzie – mówi Anna Kaczuk, uczestniczka warsztatów. – Ja odkrywam tak naprawdę śpiew, dla mnie to jest coś nowego, bo nigdy wcześniej nie śpiewałem na warsztatach. Dla mnie to jest nowa rzecz, to jest przyjemne – dodaje Dariusz Kryszpiniuk, uczestnik warsztatów.

Swoimi umiejętnościami uczestnicy projektu będą się mogli pochwalić przed białostocką publicznością. Podsumowaniem projektu będzie koncert – dwudziestego stycznia.”

/ Obiektyw, TVP Białystok, 16.12.2015 r., „Tradycja w śpiewie” /