Pamięć o ofiarach Katynia i sowieckich wywózek

13 kwietnia to Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Jest to także rocznica drugiej deportacji obywateli RP w głąb Związku Sowieckiego. Z tej okazji w Białymstoku odbędą się specjalne uroczystości. Mieszkańców zaprasza na nie prezydent Tadeusz Truskolaski oraz Związek Sybiraków i Stowarzyszenie Rodzina Katyńska.

12 kwietnia, w przeddzień rocznicy drugiej masowej deportacji obywateli RP na Sybir, odbędzie się uroczyste poświęcenie Pomnika-Znaku Pamięci Polskiej Golgoty Wschodu. Uroczystość rozpocznie się o godz. 12.00 przy Dworcu Fabrycznym (ul. R. Traugutta), gdzie znajduje się pomnik.

13 kwietnia, w Dniu Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, uczestnicy uroczystości spotkają się pod Pomnikiem Katyńskim w Parku Zwierzynieckim o godz. 12.00. Wcześniej, o godz. 11.00, pod Pomnikiem-Grobem Nieznanego Sybiraka przy kościele pw. Ducha Świętego można będzie złożyć kwiaty i zapalić znicze. Organizatorzy proszą o udział pocztów sztandarowych w obu wydarzeniach.

– Jesteśmy winni pamięć tym wszystkim, którzy padli ofiarą represji Stalina tylko dlatego, że byli Polakami, że zagrażali nowemu porządkowi, jaki miał być przez okupanta wprowadzony na dawnych Kresach Rzeczypospolitej – powiedział prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski. – Zapraszam mieszkańców naszego miasta, abyśmy wspólnie oddali im cześć.    

Drugą deportację obywateli polskich z terenów okupowanych przez Sowietów NKWD przeprowadziło 13-14 kwietnia 1940 roku. Jej ofiarą padły przede wszystkim rodziny osób stanowiących potencjalne zagrożenie dla stalinowskiego reżimu. Wśród kilkudziesięciu tysięcy wywiezionych w większości były kobiety i dzieci.

13 kwietnia 1943 roku hitlerowskie władze opublikowały informację o znalezieniu masowych grobów polskich oficerów, pomordowanych przez Sowietów. Rocznicę tego wydarzenia Sejm RP ogłosił w 2007 roku Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Katyń przez dziesięciolecia PRL-u był najboleśniejszą „białą plamą" polskiej historii. Rozstrzeliwanie polskich oficerów, będące realizacją tajnej decyzji stalinowskiego politbiura, rozpoczęło się na początku kwietnia 1940 roku. Trwało do połowy maja. Więźniowie obozu jenieckiego w Kozielsku (4400 osób) wywożeni byli do Katynia. Ze Starobielska (3800 osób) – do Charkowa, gdzie zabijani byli w piwnicach więzienia NKWD, z Ostaszkowa (6300 osób) – do Tweru (wówczas noszącego nazwę Kalinin). Tam również mordowano ich w piwnicy, zwłoki zaś grzebane były w miejscowości Miednoje. Ponadto w ramach realizacji decyzji Stalina wymordowani zostali więźniowie z tzw. listy ukraińskiej i białoruskiej – przeszło 7 tys. osób. Miejsca ich pochówku to m.in. Kuropaty na Białorusi i Bykownia na Ukrainie.

Oficjalnie Związek Radziecki ujawnił prawdę o Katyniu dopiero w 1990 roku.

Anna Kowalska