Finał obchodów 80. rocznicy powstania w getcie
Referaty przypominające o wkładzie żydowskiej społeczności w rozwój Białegostoku i Podlasia. Poruszająca dyskusja o tym, czy Białystok wystarczająco te wątki w swojej historii honoruje. Postulaty, aby samorząd, naukowcy i zwykli mieszkańcy włączyli się we wspólne odkrywanie żydowskiego Białegostoku. To wszystko przyniosła konferencja „Białystok: historie żydowskie”, która odbyła się w Muzeum Pamięci Sybiru 6 listopada.
Konferencja była częścią bogatego cyklu wydarzeń upamiętniających 80. rocznicę powstania w getcie białostockim, organizowanych przez Miasto Białystok. Sympozjum przygotowane przez Urząd Miejski i Muzeum Pamięci Sybiru we współpracy z Wydziałem Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu w Białymstoku oraz z Wydziałem Historii Uniwersytetu Warszawskiego zgromadziło badaczy, ale także aktywistów społeczno-kulturalnych, którym leży na sercu upamiętnianie dorobku białostockich Żydów.
O wielkim przedsięwzięciu, jakim było przygotowanie obchodów, mówił w wystąpieniu otwierającym konferencję prezydent Białegostoku.
– Pracowaliśmy nad tym dwa lata. To były dwa lata ciężkiej pracy. W 2021 roku pojechałem do pana Mariana Turskiego, do Muzeum POLIN, żeby go poprosić, by pełnił rolę honorowego przewodniczącego komitetu obchodów. Uczestniczył w uroczystościach, przemawiał ze swadą o tym, co jest najważniejsze… Naszą rolą jest z jednej strony oddanie hołdu tym, którzy walczyli. Z drugiej strony to lekcja historii dla młodego pokolenia – lekcja, do czego prowadzi nienawiść – powiedział prezydent Tadeusz Truskolaski.
Podsumowanie wysiłku Miasta przedstawił Jacek Brzozowski, dyrektor Departamentu Prezydenta Miasta. Przypomniał sierpniowe uroczystości, które zgromadziły znamienitych gości, oraz wyliczył pozostałe rocznicowe przedsięwzięcia. Było to 11 wystaw, 7 koncertów lub spektakli, warsztaty i spacery historyczne. Odbyło się 8 spotkań popularyzatorskich, wydano 4 publikacje książkowe. To tylko działania miejskie, oprócz tego nie zabrakło inicjatyw prywatnych i ze strony organizacji pozarządowych.
Obrady w ramach konferencji zostały podzielone na trzy sesje. W pierwszej wygłoszono referaty dotyczące historii białostockich Żydów od czasów najdawniejszych po dwudziestolecie międzywojenne. Wystąpili dr Przemysław Zarubin z Uniwersytetu Jagiellońskiego i prof. Daniel Grinberg z Uniwersytetu w Białymstoku. Dzięki połączeniu internetowemu referat wygłosiła także prof. Rebecca Kobrin z Columbia University (USA).
W drugiej części spotkania odbyła się debata pod tytułem „Jakiej historii Żydów potrzebują białostoczanie?”. Dyskutowali nie tylko referenci, ale także zastępca prezydenta Białegostoku Przemysław Tuchliński oraz dr Tomasz Wiśniewski ze Stowarzyszenia Muzeum Żydów Białegostoku. Do gorącej dyskusji włączyli się obecni na sali naukowcy, aktywiści oraz działacze oświatowi i kulturalni.
W ramach trzeciej sesji naukowcy przedstawili dzieje Żydów Białostocczyzny po 1939 roku. Była mowa zarówno o Zagładzie, jak i powojennych losach tych, którzy Holokaust przetrwali. Wystąpili Anna Pyżewska z Działu Naukowego Muzeum Pamięci Sybiru, dr Michał Trębacz z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, dr Helena Datner z Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz dr Ewa Węgrzyn z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Opracowanie: Agnieszka Błachowska
