Upamiętnienie lutowej akcji likwidacyjnej w getcie

W tym roku mija 80 lat od wybuchu powstania w białostockim getcie. W niedzielę (5 lutego) białostoczanie upamiętnili pierwszą akcję likwidacyjną przeprowadzoną przez hitlerowców, która rozpoczęła się 5 lutego 1943 roku i trwała do 12 lutego. W tych dniach w pięciu transportach wywieziono z Białegostoku około 10 tysięcy mieszkańców żydowskiego pochodzenia. Dlatego 5 lutego można przyjąć za początek metodycznej, zorganizowanej akcji zagłady społeczności żydowskiej Białegostoku.

Główne uroczystości odbyły się w niedzielę (5 lutego) na Placu Mordechaja Tenenbauma. Wzięli w nich udział zastępcy prezydenta Białegostoku Przemysław Tuchliński i Rafał Rudnicki, przewodniczący Rady Miasta Łukasz Prokorym wraz z radnymi oraz posłowie Robert Tyszkiewicz i Eugeniusz Czykwin.

Wcześniej uczestnicy niedzielnej uroczystości przeszli od symbolicznych bram getta do Pomnika Powstańców Getta, gdzie zostały zapalone świece i złożone kwiaty. Marsz rozpoczął się na rogu ulic Sienkiewicza i Jurowieckiej, następnie uczestnicy przeszli Aleją Piłsudskiego, Włókienniczą, Waryńskiego, Bohaterów Getta – na Plac Mordechaja Tenenbauma.

Tego dnia (5 lutego) w Białostockim Ośrodku Kultury/Centrum im. Ludwika Zamenhofa przy ul. Warszawskiej zorganizowano spotkanie poświęcone książce „Żydzi Białostoccy. Karty Pamięci” autorstwa prof. Adama Czesława Dobrońskiego. Autor przedstawia w niej nieznane lub mało znane wątki historii białostockich Żydów. Rzuca nowe światło zarówno na historię Żydów, jak i samego Białegostoku.

Z kolei w Galerii im. Sleńdzińskich przy ul. Waryńskiego odbyło się czytanie performatywne fragmentów „Pamiętnika” Dawida Szpiro – wówczas 18-letniego syna fabrykanta. Jego zapiski kończą się przed wybuchem powstania w getcie. Muzycznym dopełnieniem wieczoru był koncert ukraińskiego duetu Nata & Evgeny. W tym samym miejscu do 14 maja można oglądać wystawę malarstwa artystów żydowskich Białegostoku pt. „Non omnis…”. To próba przywrócenia pamięci o żydowskich malarzach urodzonych w Białymstoku, a pracujących i sławnych za granicą, takich jak Max Weber czy Simon Segal.

Wszystkim wydarzeniom związanym z obchodami 80. rocznicy powstania w getcie towarzyszy specjalnie zaprojektowany logotyp. Jest to graficzne ujęcie charakterystycznego fragmentu muru okalającego cmentarz, znajdujący się na terenie getta – dziś to najbliższa okolica Placu Mordechaja Tenenbauma. Dopełnieniem logo jest wkomponowana w znak Gwiazda Dawida.

Opracowanie: Kamila Bogacewicz