Rozwój i finansowanie wsi – konferencja

Jakie znaczenie dla Polski ma rozwój obszarów wiejskich – o tym dyskutowali naukowcy i samorządowcy podczas konferencji, którą zorganizował Wydział Ekonomii i Finansów Uniwersytetu w Białymstoku. Konferencja odbyła się w czwartek (21 stycznia) online. Uczestniczył w niej prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski.

Współorganizatorami konferencji pod nazwą „Instrumenty rozwoju lokalnego w kontekście finansowania obszarów wiejskich” byli: stowarzyszenie „TAK! Samorządy dla Polski” oraz Związek Gmin Wiejskich RP. Uczestnicy wydarzenia podkreślali potrzebę harmonijnego rozwoju obszarów wiejskich w kontekście rozwoju gospodarki zarówno Polski, jak i Unii Europejskiej.

– Termin „obszary wiejskie” ma szerszy wymiar, niż tylko rolniczy. Przedmiotem obrad jest nie tyle rozwój obszarów wiejskich, co obszarów położonych między miastami – powiedział prezydent Tadeusz Truskolaski. – Jestem wielkim zwolennikiem tego, żeby w rozwoju obszarów wiejskich dać więcej pieniędzy samorządom, bo to one będą wiedziały, jak je wydać, to one są najbliżej ludzi.

Konferencja została podzielona na dwie sesje plenarne. W pierwszej głos zabierali teoretycy, naukowcy badający problematykę samorządności terytorialnej, gospodarki obszarów wiejskich i możliwości jej finansowania. Druga część została poświęcona praktykom samorządowym – dyskutowali burmistrzowie i wójtowie.

Podczas dyskusji mówiono między innymi o zmniejszaniu roli samorządów przez obecną władzę czy podział „z klucza politycznego” środków Funduszu Rozwoju Inwestycji Lokalnych, co ma znaczący wpływ na rozwój obszarów wiejskich. Podatek rolny nie pełni funkcji stymulującej, dlatego tak wielkie znaczenie dla rozwoju gmin wiejskich muszą mieć subwencje pochodzące z innych źródeł, na przykład udział w PIT i CIT – mówili dyskutujący.

Podkreślano, że włodarzom gmin, również wiejskich, bardzo zależy na rozwoju przedsiębiorczości lokalnej, która stanowi ważne źródło dochodów gmin. Decydującą rolę mogą odegrać dobre kontakty na linii samorząd-przedsiębiorcy oraz właściwie skonstruowane prawo lokalne.

W dyskusji wziął też udział prof. Wojciech Misiąg, który zwrócił uwagę, że tak naprawdę nie można mówić o podziałach na linii gmina miejska/wiejska, ale raczej między obszarami rolniczymi i nierolniczymi. Aż 93% powierzchni Polski to obszary wiejskie. Często gminy wiejskie, nierozwijające się rolniczo, są bogatsze i rozwijają się dynamiczniej, niż obszary miejskie. Jego zdaniem metaforę prof. Wilkina „Przyłączenie wsi do Polski” można dziś odczytać jako apel o stworzenie możliwości rozwoju dla obszarów rolniczych.

Mirosław Lech, wójt gminy Korycin, przypomniał, że gminy wiejskie borykają się z różnorodnymi problemami.

– Dotychczas za lokomotywy rozwojowe uznawano metropolie i miasta. Tego typu działania spowodowały, że obszary wiejskie są niedoinwestowane. Aż 15% gmin wiejskich nie ma dostępu do sieci wodociągowej. Wyzwania są zatem ogromne, a brakuje instrumentu, który ma je rozwiązywać – mówił Mirosław Lech.

Wójt Korycina postulował zatem powołanie specjalnego Funduszu Rozwoju Wsi, wskazując na potencjalne źródła jego finansowania: poprzez niezwracanie do skarbu państwa 23% podatku VAT z wydatków majątkowych i od inwestycji. Ponadto w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej powinny być powoływane specjalne programy mogące wzmocnić dochody gmin. Pomocne mogłyby być także programy regionalne, w tym również funduszu odbudowy, w którym należałoby zabezpieczyć co najmniej 40% dla gmin wiejskich.  Uzyskane w ten sposób środki powinny być dzielone tak, by każda gmina mogła otrzymać rocznie 1 mln zł, zaś większe środki – na podstawie dodatkowych kryteriów: dochodowych, ludnościowych itd. Dokument dotyczący tego specjalnego funduszu został przygotowany przez stowarzyszenie „TAK! Samorządy dla Polski” i ma być złożony w Kancelarii Sejmu.

Opracowanie: Anna Kowalska