Stulecie niepodległości Białegostoku

W tym roku obchodzimy setną rocznicę odzyskania przez Białystok niepodległości. Miasto zaplanowało liczne działania, które mają przypominać białostoczanom o tej rocznicy i włączać ich do aktywnego udziału w świętowaniu.

– Rocznicę wyzwolenia Białegostoku z rąk zaborców uczcimy przede wszystkim w lutym 2019 roku, w trakcie wielu wydarzeń – powiedział prezydent Tadeusz Truskolaski. – Naszym celem jest włączenie jak największej liczby białostoczan w aktywne, radosne świętowanie niepodległości Białegostoku. W mieście będą się odbywały nie tylko oficjalne obchody, ale także projekty i przedsięwzięcia angażujące mieszkańców w różnym wieku.

Wśród wielu zaplanowanych przez Miasto Białystok oraz miejskie instytucje kultury i sportu działań znalazły się m.in.:

• Test Wiedzy o Historii Białegostoku,
• Koncert Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego,
• wystawy plenerowe,
• mapping – pokaz multimedialny,
• słuchowisko „Życie na zderzaku. Białostockie drogi do wolności”,
• premiera filmu „Zenek” (reż. Dariusz Szada-Borzyszkowski) opowiadającego o nastoletnim harcerzu, zastrzelonym przez niemieckiego żandarma,
• koncert Michała „Ciry” Ciruka – „Pocztówki z miasta B. część II”,
• program artystyczny „100 lat niepodległości w pigułce”,
• promocja książki „Białystok w łunie światowej pożogi wojennej” (red. Antoni Faranowski),
• „100 minut na 100-lecie Niepodległości Białegostoku” – zawody pływackie.

Najwięcej wydarzeń odbędzie się 19 lutego 2019 r. Wtedy zaplanowano też uroczystą inaugurację obchodów w Operze i Filharmonii Podlaskiej (koncert „Mazowsza” i wręczenie tytułu „Białostoczanin 100-lecia”) oraz główne uroczystości na Rynku Kościuszki i na Cmentarzu Wojskowym przy ul. 11 Listopada.

19 lutego wejdzie także do obiegu specjalny, rocznicowy znaczek pocztowy Poczty Polskiej o nominale 5 zł, w nakładzie 10 milionów sztuk. Na znaczku przedstawiono gryf z bramy wjazdowej do pałacu, na tle Pałacu Branickich. Na kopercie – panoramę Białegostoku. Znaczek zostanie wydany w ramach serii Miasta Polskie. Do projektu wykorzystano zdjęcia Urzędu Miejskiego oraz zdjęcie autorstwa Fundacji Zapomniane Podlasie. 

Za symboliczną datę odzyskania przez Polskę niepodległości po zaborach przyjęło się uważać 11 listopada 1918 r. Tego dnia zakończyła się I Wojna Światowa, a w Warszawie Józef Piłsudski przejął władzę nad polskim wojskiem. Białystok na przyłączenie do odrodzonej ojczyzny musiał poczekać do lutego następnego roku. W tym przejściowym okresie w naszym mieście dochodziło do grabieży, jako że Białystok znajdował się na trasie wojsk niemieckich, wycofujących się z Ukrainy. Dopiero 17 lutego 1919 roku do miasta przyjechał płk Stanisław Dziewulski, pierwszy polski komendant miasta. Dwa dni później do Białegostoku wkroczyły oddziały polskie, a Niemcy opuścili miasto.

Kamila Bogacewicz

Harmonogram wydarzeń:

• 22.01-01.02. godz. 10.00-17.00 - w Centrum im. L. Zamenhofa ul. Warszawska 19 „Bojary – dzielnica w sercu Białegostoku” – warsztaty rodzinne. Podczas ferii BOK zaprasza na nowy warsztat. Rozszerzona zostanie dotychczasowa formuła zabawy z klockami Lego o historię mówioną. Poprzez zajęcia BOK proponuje sensoryczne doznania: uczestnicy poczują zapach, usłyszą nagrane głosy/wspomnienia… Tym razem autorzy opowiedzą o wyjątkowej dzielnicy naszego miasta – Bojarach.
• 05.02-10.05. - Wystawa plenerowa Muzeum Wojska w Białymstoku na Rynku Kościuszki. Wystawa plenerowa w formie planszowej z dokładaną raz w tygodniu planszą mówiącą o ważnych wydarzeniach związanych z odzyskiwaniem wolności przez Białystok i region.
• 10.02. godz. 16.00 - w kinie Forum ul. Legionowa 5 Film „Czwarta Dzielnica” i spotkanie z producentem i współscenarzystą filmu Rafałem Muskałą. Film opowiada historię milionów Polaków, którzy przybyli do Stanów Zjednoczonych w poszukiwaniu lepszego życia. Zrealizowany w Chicago przez młodych twórców, przeprowadza nas przez czas początków emigracji, aż do momentu, w którym Polska odzyskała niepodległość.
• 17.02. godz. 17.00 - Muzeum Wojska w Białymstoku oraz Białostocki Ośrodek Kultury organizuje Test Wiedzy o Historii Białegostoku (w przewie testu występ zespołu muzycznego Kapela Betela). IV edycja testu poświęcona w dużym stopniu 100. Rocznicy Odzyskania przez Białystok Niepodległości.
• 18.02. od godz. 10.00 - Ogrodzenie siedziby Galerii im. Sleńdzińskich w Białymstoku - wystawa fotografii upamiętniającej wejście Wojsk Polskich do Białegostoku. Wystawa plenerowa fotografii upamiętniającej wejście Wojsk Polskich do Białegostoku oraz zdjęcia lotnicze miasta z okresu I wojny światowej. Fotografie pochodzą ze zbiorów prywatnych. Czas ekspozycji 18 lutego – 15 marca 2019 r.
• 18.02. od godz. 19.30 - Mapping z okazji 100-lecia odzyskania przez Białystok Niepodległości, którego organizatorem jest Muzeum Pamięci Sybiru. W 100-lecie odzyskania przez Białystok niepodległości Muzeum Pamięci Sybiru zaprasza na pokaz multimedialny przedstawiający historię miasta. Na fasadzie Pałacu Branickich wyświetlony zostanie mapping przygotowany przez białostockiego artystę Artura Grycuka.
• 19.02. godz. 12.00 - oficjalne uroczystości odzyskania Niepodległości przez Białystok - uroczystości na Rynku Kościuszki. 
  
• 19.02. godz. 13.30 - Kapsuła czasu na dziedzincu ratusza miejskiego przy Rynku Kościuszki. Kurier Poranny przygotuje specjalne 100-stronicowe wydanie gazety, które trafi do „Kapsuły czasu Porannego”. Na jego łamach przybliżone zostanie mieszkańcom miasta ostatnie sto lat Białegostoku: proces wyzwalania miasta, jego rozwój w dwudziestoleciu międzywojennym, pożogę wojenną czy spuściznę PRL-u. Pokazane zostaną osoby, które miały wpływ na jego rozwój czy rozsławiały miasto swoimi dokonaniami - ludzi, o których po prostu wypada pamiętać. 
  
• 19.02. godz. 14.00 - „Pierwsze lata Niepodległości – Białystok” – wernisaż wystawy czasowej. Wystawa w Muzeum Wojska w Białymstoku składająca się z trzech części. W pierwszej zostanie pokazana poczekalnia dworca kolejowego wraz z kolejarzem odliczającym czas do białostockiej niepodległości. 
• 19.02. godz. 16.00 - uroczystości na Cmentarzu Wojskowym przy ul. 11 Listopada w Białymstoku.
• 19.02. godz. 17.00 - Centrum im. L. Zamenhofa, ul. Warszawska 19 zaprasza na Spacer po centrum – warsztaty rodzinne. W trakcie warsztatów uczestnicy – przy pomocy takich materiałów jak wspomnienia mieszkańców, fotografie i mapy – poznają historię Białegostoku od momentu odzyskania niepodległości do wybuchu II wojny światowej. Celem zajęć jest rozbudzenie u uczestników zainteresowania historią lokalną oraz zachęcenie ich do indywidualnego poznawania i interpretowania własnych historii rodzinnych.
• 19.02. godz. 19.00 - uroczysty koncert i wręczenie wyróżnień „Człowiek 100-lecia” Opera i Filharmonia Podlaska Europejskie Centrum Sztuki, dodatkowo wystawa we foyer Opery i Filharmonii Podlaskiej.
• 20.02. godz. 13.00 - w Centrum Wystawienniczo-Konferencyjnym Archidiecezji Białostockiej „Życie na zderzaku. Białostockie drogi do wolności” – słuchowisko radiowe. Słuchowisko to opowieść o przedwojennym życiu białostoczan widzianym z perspektywy wspomnień Michała Zalewskiego i jego losów „zwykłego chłopaka”. Słuchowisko opiera się na retrospekcji bohatera, który wspomina odradzający się po zaborach Białystok, barwne życiorysy i wydarzenia budujące szczególny klimat miasta na pograniczu, w którym ścierają się różne kultury. 
• 20.02. godz. 19.00 - Kawiarnia Fama, Białostocki Ośrodek Kultury ul. Legionowa 5 zaprasza na premierę filmu „Zenek” reż. Dariusz Szada-Borzyszkowski oraz premierowy koncert wokalisty Michała Ciruka Ciry pt.: „Pocztówki z miasta B. część II”. Film opowiada o Zenku Borowskim, 13-letnim harcerzu z Białegostoku, zastrzelonym w 1943 roku przez niemieckiego żandarma. Stało się to podczas próby wykradzenia polskich książek z magazynu, w którym okupanci przetrzymywali zarekwirowane zasoby biblioteczne. Zenek kochał książki, podobnie jak jego koleżanki i koledzy z podwórka. Wspólnie wyprawiali się na poszukiwania literatury do białostockiego getta i strzeżonych magazynów. W tych strasznych czasach chcieli się uczyć i poznawać ojczysty język. Zenek, najodważniejszy i najsprawniejszy z nich, zapłacił najwyższą cenę. Premierowy koncert wokalisty Michała Ciruka Ciry pt.: „Pocztówki z miasta B. część II” – stypendysta Prezydenta Miasta Białegostoku.
• 21.02. godz. 19.00 - Kawiarnia Fama, Białostocki Ośrodek Kultury ul. Legionowa 5 - 100 lat niepodległości w pigułce – program artystyczny w wykonaniu Krzysztofa Szubzdy, Katarzyny Garłukiewicz, Urszuli Kisiel - Pańko. 100 lat niepodległości Polski przedstawione w 50-cio minutowym programie zaprezentowanym przez trójkę artystów.
• 22.02. godz. 18.00 - Promocja książki pt. „Białystok w łunie światowej pożogi wojennej, „Echo Białostockie” w Galerii im. Sleńdzińskich w Białymstoku ul. Legionowa 2.
• 23.02. godz. 11.00 - Spacer po centrum – warsztaty rodzinne. W trakcie warsztatów uczestnicy – przy pomocy takich materiałów jak wspomnienia mieszkańców, fotografie i mapy – poznają historię Białegostoku od momentu odzyskania niepodległości do wybuchu II wojny światowej. Celem zajęć jest rozbudzenie u uczestników zainteresowania historią lokalną oraz zachęcenie ich do indywidualnego poznawania i interpretowania własnych historii rodzinnych.
• 23.02. godz. 18.00 - Białostocki Ośrodek Sportu i Rekreacji organizuje amatorskie zawody pływackie. Długodystansowe zawody pływackie, w których celem zawodników jest przepłynięcie jak najdłuższego dystansu w czasie 100 minut.